Geschiedenis van de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS)

De remonte van de jaren ’90

Door haar geschiedenis stonden de studentenraden in de jaren nogal achterdochtig tegenover VVS. Dit uitte zich in de eerste plaats in de formele werking van VVS en in de statuten van VVS. Belangrijk verschil in de werking van VVS met haar verleden was de rationale achter het werken met een vzw-structuur. In 1959 waren het nog vooral juridische redenen om VVS om te vormen tot een vzw. Op zich had die vzw-structuur weinig effect op VVS noch in structuur noch in werking. De echte werking van VVS zat in feite buiten de formele vzw-structuur. Daar was nu echter een belangrijke verandering in gekomen. Nog steeds is het zo dat de werking en de structuur van VVS strikt in overeenstemming is met de vzw-wetgeving. Verder stonden er in de statuten een aantal zaken die duidelijk wijzen op het wantrouwen van de studentenraden ten aanzien van de VVS-leiding. In de formele vzw-structuur was die VVS-leiding dus de Raad van Beheer. De bevoegdheden bijvoorbeeld konden gelezen worden als een lijst van plichten waarin de rechten totaal afwezig waren.

In maart 1992 splijt VVS door spanningen tussen de vertegenwoordigers van de universiteitsstudenten en de hogeschoolstudenten. De universiteitsstudenten van UIA, RUCA, UFSIA, KUB, RUG en KUL richtten daarop de Vlaamse UniversiteitsStudenten (VlUS) op. Maar nieuwe plannen om een numerus clausus in te voeren noopten tot samenwerking tussen VVS en VlUS en leidden in april 1993 tot de ontbinding van de VlUS en een hergroepering van de studentenraden in VVS. In 1994 ondergaat VVS weer een grondige gedaanteverandering. In de statuten wordt VVS als Studentenvakbeweging geschrapt. Dit betekent echter niet dat het individuele lidmaatschap naast het geassocieerde wordt afgeschaft. Verder stelt VVS zich meer top-down op want er kunnen lokaal VVS-geledingen worden opgericht. Maar de twee meest verregaande veranderingen hadden te maken met de bestuursmandaten en de centrales. In de eerste plaats werd in artikel 8§4 opgenomen dat een nationale bestuursfunctie binnen VVS niet kan gecombineerd worden met een mandaat bij een officiële politieke partij of haar jongerenorganisatie. Dit kwam door het politiek linkse verleden en het feit dat binnen de VVS-werking van het jaar voordien een woordvoerder uit de VLD-jongeren kwam. VVS kreeg al snel het etiket “Vroeger rood, nu blauw” en wilde daar volgens voorzitter Jorn De Cock (1993-1994) snel vanaf. Ten tweede kregen de centrales een opwaardering. Binnen VVS was aangetoond dat de drie centrales (hoger onderwijs korte termijn (HOKT), hoger onderwijs lange termijn (HOLT) en UNIEF) elkaar werkelijk naar het leven konden staan en zelfs VVS konden platleggen. Om dit te voorkomen werd het volledige subsidiariteitsprincipe ingevoerd. Dit gebeurde niet alleen door problemen met standpunten maar ook aangezien enkel de centrales en dus niet de studentenraden afgevaardigden stuurden naar de Nationale Algemene Vergadering. Hierdoor mochten centrales (ook extern) een eigen beleid voeren en kregen zij elk een lid in de Raad van Beheer en hadden ze bovendien vetorecht in de NAV. Hieruit blijkt dat VVS nu ook een overkoepeling van hogeschoolstudenten was geworden en dit was ook te merken in de activiteiten. Sociale betoelagingen (die aan de hogescholen onbestaande waren in de jaren ’80) voor alle studenten vormde zowat de meest belangrijke eis van VVS begin jaren ’90. In 1992 konden regionale netwerken dan uiteindelijk op 3000 BEF per student rekenen indien ze echt samenwerkten en indien ze 1000 BEF per student er bovenop toelegden. Bovendien volgde er in 1993 de voorbereidingen voor een allesomvattend en op de leest van het universiteitsdecreet van 1991 geschoeid hogeschooldecreet. VVS verzette zich tegen de weinig onderbouwde (onderwijs)inhoud, de enveloppefinanciering en de beperkte omschrijving van de studentenraad. Voor het overige zag VVS hier ook wel een kans. Het aantal hogescholen dat sinds de jaren ’60 exponentieel was toegenomen tot het niveau van 167 zou gereduceerd worden tot 29. Sterke lokale studentenraden zouden hiervan het gevolg moeten zijn en bovendien zou VVS die studentenraden makkelijker moeten kunnen bereiken.

Om dit te faciliteren begon VVS met de Ronde van Vlaanderen. Dit hield in dat de voorzitter met de voorzitters van de HOLT- en HOKT- centrales alle studentkoepels aan hogescholen in Vlaanderen aandeden om hen tot aansluiting bij VVS te overhalen en hen op de hoogte te brengen van actuele dossiers in het hogeschoolonderwijs.

Het geniaalste idee van de jaren negentig kwam echter van de voorlaatste gedetacheerde van VVS. Alex Polfliet vond namelijk dat het tijd werd dat VVS er voor zorgde dat ook de scholieren op een eigen Vlaamse overkoepeling konden rekenen. Toen het numerus clausus-debat in 1996 terug in alle hevigheid losbarstte, merkten de VVS-ers al snel dat het moeilijk was om de scholieren te mobiliseren, laat staan ze te bereiken. Binnen VVS begon men te spelen met het idee om een tweede VVS op te richten die initieel binnen VVS actief zou zijn. VVS zou daar dan staan voor Vlaamse Vereniging van Scholieren. Uiteindelijk werd het eind 1997 de Vlaamse Scholierenkoepel dat in november 1998 met de hulp van VVS haar eerste scholierencongres organiseerde. Vanaf 1 januari 2000 werd VSK financieel en organisatorisch volledig onafhankelijk van VVS en zette het zijn eerste stappen zonder bemoederd te worden door VVS.

VVS vond ondertussen eind 1999, begin 2000 een nieuwe adem. De studentenraden geraakten terug zeer gemotiveerd om VVS hun enige spreekbuis te maken en VVS kreeg de kans zich als zodanig te positioneren. De verschillende actoren begonnen VVS op gelijke hoogte als Vlir en Vlhora te plaatsen. Dit was vooral, maar niet enkel, te wijten aan de erkenning van VVS door het departement Onderwijs van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en de daaraan verbonden geldelijke ondersteuning. VVS was eindelijk in staat om het systeem van gedetacheerden achter zich te laten en stafmedewerkers de beleidsvoorbereiding te laten doen. De eerste twee stafmedewerkers, Axel Aerden en Pieterjan Van Broeckhoven, waren bovendien al jaren actief in de studentenbeweging. Vooral dit laatste maakte VVS voor de studentenraden terug de draaischijf voor info en expertise.