OPEN BRIEF – Studierendement moet omhoog, maar niet ten koste van een daling in hogeronderwijsdiploma’s

Studierendement moet omhoog, maar

niet ten koste van een daling in

hogeronderwijsdiploma’s

11 juli 2022

Het Vlaams parlement wil nu woensdag een decreet stemmen met oplossingen die, onder meer in de vorm van een harde stop, niet in overeenstemming liggen met de conclusies van dit rapport. De harde stop betekent dat startende studenten die na twee jaar voor een vak niet geslaagd zijn, de opleiding moeten beëindigen. Evenmin werd er rekening gehouden met het initiële advies en vervolgadvies van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor), die de hogescholen, universiteiten en studenten representeert.

Hoe zit dat nu met die studieduur?

Minder erg dan algemeen aangenomen is het korte antwoord. Bepaalde fracties in het Vlaams parlement spreken hier echter in boutades: ‘De slinger is doorgeslagen’ en ‘maar één op drie studenten behaalt in de voorziene tijd het diploma.

Daarmee heeft men het gemunt op de ‘flexibilisering van het hoger onderwijs’. Met de flexibilisering wordt het huidige systeem bedoeld, waarin studenten vakken kunnen ‘meenemen’ naar hun volgende jaar. In 2020 onderzocht de Vlor wat het effect hiervan was. Uit het rapport blijkt dat er tussen 2008-2009 en 2015-2016 inderdaad een daling van 6% is van het aantal studenten dat hun diploma binnen de voorziene drie jaar behaalt. Maar die daling komt er omdat de instroom in het hoger onderwijs door de flexibilisering sterk is gestegen. Nu stromen er dus meer gedifferentieerde profielen in, vooral in de hogescholen. Zo zijn er aan de hogescholen steeds meer beursstudenten: de studieduurverlenging die optreedt is dus niet enkel het gevolg van de flexibilisering, maar ook doordat meer en ook meer kwetsbare studenten nu de kans hebben om te studeren dan voorheen.

Meer afgestudeerden

De Vlaamse Hogescholenraad gaf het recent nog in een parlementaire hoorzitting aan. Op basis van simulatieberekeningen voor de periode 2011-2012 – 2019-2020 wordt verwacht dat deze harde stop jaarlijks 1.100 professionele bachelorstudenten ten onrechte zou raken. Jaarlijks zouden 1.100 studenten dus hun diploma niet meer gehaald hebben, terwijl ze dat nu wel gedaan hebben. Dat dit gebeurt in een tijd waarin deze profielen net zo hard nodig zijn in tal van knelpuntberoepen zoals leraren en zorgpersoneel, is onverdedigbaar.

De maatregel voorziet namelijk onvoldoende in een vangnet. Zo blijven deliberaties mogelijk, maar is het allemaal te vrijblijvend. Niet iedere hogeronderwijsinstelling voorziet vandaag deze mogelijkheid en de vraag is of ze dat tegen de inwerkingtreding van het decreet gaan kunnen of willen doen. Er rest nog maar weinig tijd om deliberatie- of tolerantiesystemen op te zetten, waardoor bepaalde studenten – afhankelijk van de instelling waar ze studeren – niet of wel gedelibereerd gaan kunnen worden. De wiskundestudent die enkel faalt voor het vak filosofie wordt dus in deze ‘strengere instellingen’ op dezelfde hoop gegooid met een student waar alle cijfers in het rood staan. Ontzeggen we een prima wiskundige een diploma omwille van een buis op filosofie?

Volstrekt onrealistische timing

Dat de nieuwe maatregelen moeten starten vanaf academiejaar 2023-24 is volstrekt onrealistisch en zal leiden tot chaos. En dus rechtsonzekerheid voor studenten en de hogeronderwijsinstellingen. Onderwijs- en examenreglementen herschrijven, curricula herzien, tools voor studentenadministratie opnieuw programmeren, dat gebeurt allemaal in overleg met studenten of het werkveld. Het is onmogelijk dat te voltooien voor 1 januari 2023, wanneer de nieuwe studiekiezers voor het academiejaar 2023-24 verschijnen. Dit is dus zeker geen voorbeeld van goed bestuur. Bovendien genereert het decreet ook bijkomende planlasten en dus extra kosten die niet vergoed zullen worden. Heel wat bijkomend werk voor de diensten die nu al op hun tandvlees zitten. 

Beste politici, als jullie vanaf woensdag 13 juli nog meer oningevulde vacatures willen voor knelpuntberoepen, als jullie de democratisering van het hoger onderwijs – die Vlaanderen zo uniek maakt – willen inperken en als jullie vinden dat niet de hogeronderwijsinstellingen het best geplaatst zijn om te oordelen over de studieloopbaan van een student, maar wel de overheid, stem dan dit decreet. Maar we hopen dat jullie vooralsnog tot andere inzichten komen.

Julien De Wit, voorzitter VVS

Koen Goethals, voorzitter Vlaamse Hogescholenraad

Marc Vandewalle, ondervoorzitter Vlaamse Hogescholenraad

Caroline Gennez, voorzitter Universitaire Associatie Brussel

Jan van den Nieuwenhuijzen, voorzitter Associatie Universiteit & Hogescholen Antwerpen